Het is een bekend Nederlands spreekwoord… Tijd heelt alle wonden. Wat mij betreft een misplaatste als het gaat om rouw en verlies. Niet alleen omdat er nog mensen zijn die denken (of misschien hopen) dat tijd ‘de wonden heelt’. Ook omdat het niet zo vreemd is dat de tijd waarin je verlies meemaakte er juist voor heeft gezorgd dat je ‘wond’ nooit dicht is gegaan. Hoeveel mensen zijn er niet die een verlies hebben meegemaakt in een tijd dat daarover niet gesproken mocht worden?!
Waarom tijd geen wonden heelt als het gaat om rouw? Elke stap die je nu in je leven zet, moet je zonder hem of haar doen. Het verdriet blijft en je zal niet de eerste zijn die beleeft dat het groter wordt. Alhoewel de ‘scherpe randjes’ er door de tijd misschien wel vanaf gaan, slaat het verdriet op (on)verwachte momenten keihard terug. Tijdens feestdagen, verjaardagen, de trouw- en/of sterfdag, maar net zo goed als je iemand tegenkomt met hetzelfde geboortejaar of met dezelfde hobby’s of interesses. Zegt het maar.
Waar dit spreekwoord ook de plank misslaat, is met de gedachte dat verlies een wond is die geneest. Alsof je na groot verlies ziek bent en beter wordt. Groot verlies blijft. Je moet het overleven: doorgaan, maar tegelijkertijd het verlies integreren in je dagelijks bestaan. De dood beëindigd niet de relatie die je had, maar veranderd deze. En dat vraagt veel van je. Rouwarbeid noemen ze dat. Je wordt er doodmoe van.
Waarom ik dit spreekwoord ook cru vind in de context van rouw? Omdat de tijd waarin een verlies plaatsvond of -vindt er juist voor kan zorgen dat de spreekwoordelijke ‘wond’ open blijft staan. Vrouwen die (onder dwang) afstand deden of doen van een kind. Ouders die hun doodgeboren kindje nooit hebben gezien, om confrontatie of nog meer pijn te voorkomen. Misbruik waar je nooit over kon of mocht spreken, wat onveilig was, waar je je voor schaamt of misschien wel schuldig over voelt. Iets wat onbesproken is, gaat woekeren en in het ergste geval ontploft het op een moment dat je het niet zag aankomen.
In alle culturen en in alle tijden zijn en blijven er onderwerpen die moeilijk bespreekbaar zijn en die ervoor zorgen dat een goed rouwproces noodzakelijk is. Rouw moet wat mij betreft in alle culturen en in alle tijden een betere plek én meer ruimte krijgen. Tijd heelt hopelijk wél de tekortkomingen die er nog steeds zijn als het gaat om rouw.
2 reacties
Mooie blog: “tijd heelt alle wonden“ dat dit niet het geval is weet ik als nabestaande na traumatisch verlies als geen ander. Wat daarentegen wel helend is, is “de liefde en compassie” die je wel (of niet) ontvangt uit je naaste omgeving. Cruciaal daar bij is de hoeveelheid tijd die de ander voor jou uit kan, wil en durft te trekken. Als iemand aan mij vroeg “hoe gaat het met je?” Dacht ik in stilte voordat ik antwoord gaf, heel vaak “dat hangt er vanaf hoeveel tijd je hebt….”
Dank voor je mooie reactie Lucinda. Ik vind het verdrietig voor je dat jij het aan den lijve hebt ondervonden. Mooi dat je zo concreet benoemd dat het erom gaat hoeveel ruimte een ander voor je heeft. De vraag ‘hoe gaat het met je?’ blijft een lastige wat dat betreft.