Elke dag nemen we besluiten en maken we keuzes. Dat doen we op basis van normen en overtuigingen. Gevormd door onze omgeving, onze ervaringen en kennis ontstaan ze. Ze zijn handig, maar hebben een zwarte kant. Iets wat afwijkt geeft onbegrip en uitsluiting. En dat gaat over alles wat afwijkt van wat voor onszelf ‘normaal’ is. Bij dood en sterven hebben we jammer genoeg wat lastige normen en overtuigingen.
Je hebt ze vaak al van jongs af aan meegekregen en zijn je hele leven versterkt door eenvoudige psychologie: als je iemand vraagt om aandacht te hebben voor alles wat een groene kleur heeft op een foto, kan hij of zij vaak niet vertellen of er ook iets met de kleur geel te vinden was als je de foto afschermt. Iets was niet onder je aandacht is, bestaat vaak ‘niet’. En dat is wat er ook met dood en sterven aan de hand is in onze maatschappij.
Kijk je naar de levensverwachting van kinderen die nu geboren worden (CBS cijfers 2021), dan worden jongens gemiddeld 79,7 jaar en vrouwen gemiddeld 83. Een ‘passende’ leeftijd om te sterven, of niet? Hoe je ook naar die leeftijd kijkt, we hebben met elkaar de norm dat de dood volgt op het ouder worden.
Kijk je naar de plek waar we sterven dan wil het grootste deel van de mensen wel thuis sterven, maar bij het grootste deel van de mensen (zo’n 65 procent) mensen gebeurt dat niet. Waar het vroeger normaal was om in je eigen huiskamer met bekende gezichten om je heen te sterven, is het nu ‘normaal’ om in een verpleeghuis, hospice of ziekenhuis te gaan. Zo staat de dood letterlijk verder weg van onze huiskamer, van ons ‘normale’ leven.
Kijk je naar de manier waarop de dood wél in ons dagelijks leven is, dan helpt de hogere levensverwachting ons niet. ‘Normaal’ sterven komt in ons leven bijna niet voor. ‘Gruwelijk’ sterven wel. Dagelijks. Door aardbevingen, oorlog, bosbranden, moord, ongelukken, noem maar op. Elke dag ontmoeten we veel doden via nieuwsmedia. Een ‘norm’ die ons angstige gevoelens geeft als het gaat om dood en sterven.
Dood en sterven zijn niet geïntegreerd in ons normale leven. Ze horen er niet bij, passen er slecht in. Daarom ervaren veel mensen eenzaamheid in hun rouwproces. Wat zou het mooi zijn als een groot aantal normen en overtuigingen die te maken hebben met dood, sterven, verlies en rouw veranderen. Ik beschrijf er maar drie. Er zijn er nog veel meer…
Eén reactie