‘Aandacht voor rouw op het werk schiet tekort’, ‘Voor rouw moet je van je werkgever de tijd krijgen’, ‘Hoe ga je op je werk om met het verlies van een dierbare?’, ‘Rouw op de werkvloer; werken met verlies’, ‘Rouwen om je baan’, ‘Krijgen wij ook rouwverlof, net als de Belgen?’. Een greepje uit tal van krantenartikelen die over rouw en werk gaan. De kern van dit Nederlandse nieuws is dat er te weinig ruimte op werk is voor rouw. We moeten hier iets mee, nee, veel meer dan iets.
Ik heb het met eigen ogen gezien: één dag vrij krijgen om de uitvaart van je vader bij te wonen. Voor de dagen van afscheid nemen, van waken en van het voorbereiden van de uitvaart, werd vakantieverlof afgeboekt. Vakantieverlof. Wil je in Nederland vrij krijgen als je een dierbare verliest dan zijn er formeel gezien het calamiteitenverlof en het bijzonder verlof. Niet om te rouwen, maar om ‘de nodige zaken te regelen’ en om ‘de uitvaart bij te wonen’. Voor rouwen is er formeel gezien niets. Ben je niet (goed) in staat om te werken, dan moet je je ziek melden.
Rouw heeft een fysiek element. Iemand in rouw ervaart energietekort, vermoeidheid, pijn. Allerlei soorten pijn. Hoofdpijn, pijn op de borst of in de buik, een dichtgeknepen keel, zelfs je knie kan pijn doen. Je lijf rouwt en vanuit dat perspectief is de gedachte je je ziek voelt niet zo vreemd. Waar het misgaat met dat ziektebriefje, is dat rouw geen ziekte is, maar een gezonde reactie op groot verlies. Ga je daar als werkgever niet goed mee om, dán wordt iemand ziek. We moeten rouw zien waar het voor staat.
Een onmisbaar onderdeel in het rouwproces is de aanvaarding van de nieuwe situatie. Groot verlies, brengt een grote verandering in jouw levensverhaal, in wie je (nu) bent en welke (nieuwe) betekenis je geeft aan het leven dat nog komt. Ben je in rouw dan ga je prioriteiten opnieuw ordenen, je zingeving verandert en het belang van werk komt onder druk te staan. In het perspectief van het grote verlies dat jij achter de rug hebt, kun je die klagende collega, zeurende klant, tijdrovende urenregistratie (noem ze maar op) echt wel achter het figuurlijke behang plakken. Maar dat niet alleen. Je voelt je een ander mens, terwijl de mensen om je heen je zien als dezelfde persoon. Je moet je verlies en je verdriet kunnen uitten. Als men die verandering niet ziet en erkent en als verlies en verandering niet bespreekbaar zijn, voelt werken én rouwen als een spagaat.
Een rouwverlofregeling en een rouwprotocol. Ze zijn verre van gemeen goed, maar goede voorbeelden zijn er. Ik pleit er alleen nog voor ze breder te trekken dan rouw na overlijden.
