‘Ik kan het me echt niet voorstellen’, ‘Dat kan toch niet waar zijn?!’, ‘Het moet even tot me doordringen’. Moeilijke of onverwachte boodschappen nemen we niet altijd gelijk aan. Niet omdat we dat niet willen, maar omdat we eenvoudigweg daar niet toe in staat zijn. Een beschermingsmechanisme in ons neemt het over. Iets wat te zwaar is om te dragen, ‘ontkennen’ we tot het moment dat we wel in staat zijn het te tillen. Zo kan het dat iemand (nog maar kort) overleden is, maar dat je ervan overtuigd bent dat je hem of haar wel ziet, ruikt en/of hoort.
Het erkennen van de werkelijkheid van het verlies… Het is de eerste taak die je te doorlopen hebt als je in een rouwproces terecht komt. Beschermingsmechanismes geven ons de tijd én de mogelijkheid om deze taak goed te volbrengen. Ze zorgen namelijk voor een goede balans tussen dat wat je met je hoofd weet en dat wat je in je hart raakt. Ze zorgen ervoor dat je de dag na het overlijden van je kind, partner, vader, moeder, broer, zus kan geloven dat het maar een slechte droom is geweest. Ze zorgen ervoor dat groot verlies dat te zwaar is niet gelijk gedragen hoéft te worden. Of dat nu overlijden, scheiding, onrecht of ander groot verlies is.
Hoe effectief beschermingsmechanismes ook zijn… als je erin blijft hangen, neem je geen ruimte om te rouwen. Hoe definitief een overlijden ook is, de ontkenning die je hoofd toepast, kan blijven. Dat zie je bij iemand die alle herinneringen aan een overledene weggooit óf juist als iemand helemaal niets wil veranderen of weg wil doen. Maar dat zie je ook bij andere vormen van groot verlies. Mensen kunnen ster zijn in het minimaliseren van iets dat voor hen heel belangrijk is, maar voor een ander ‘vermoedelijk niet zo’. ‘Ach, die baan was toch niet zo leuk’, ‘Hij was toch niet goed voor me’, ‘Ze was altijd al meer met zichzelf bezig’.
Als je de werkelijkheid van het verlies niet erkent, is er geen reden tot rouw. Maar omdat het verlies er wél is en zoveel pijn doet, is de impact hiervan groot. De pijn blijft in je tot er de ruimte is om wél te rouwen. Uitgestelde rouw. Tot je in staat bent het wel te dragen.
Je kunt je eigen rouwproces niet afdwingen, maar jezelf wel helpen door te beseffen of je na je eigen verlies met je eigen rouwtaken aan de slag bent. Probeer het gewicht niet in één keer en alleen te dragen, maar til steeds iets meer en leun op een ander als het toch te zwaar wordt.
