‘Ben je daar nu nog steeds mee bezig?’, ‘Misschien moet je het er maar niet meer over hebben…’, ‘Het is tijd om je normale leven weer op te pakken.’ Als de tijd verstrijkt en het verlies begint voor veel mensen op de achtergrond te raken, ben jij nog steeds bezig met de manier waarop iemand wél in je leven is. Het contrast tussen hoe je omgeving én hoe jij er zelf naar kijkt, is groot. Voor de buitenwereld moet je ‘zonder hem of haar verder’. Jij kán niet zonder hem of haar verder.
In de vierde rouwtaak staat het herinneren, het op een andere manier integreren én het opnieuw kunnen en mogen genieten van dingen in je omgeving centraal. Voor de buitenwereld is dat zonder iemand. Voor jou is dat mét iemand (in je hart en in je hoofd), iemand die zo’n invloed heeft gehad in en op jouw leven dat je niet écht zonder iemand verder kan. Door het verlies ben je gedwongen op een andere manier iemand in je leven te integreren. Want je kunt niet meer met, maar ook niet meer zonder hem of haar.
De vierde rouwtaak gaat over de manier waarop iemand er nog wel kan en mag zijn in je leven. Van jezelf, maar ook van anderen. En voor jou is daar geen twijfel over mogelijk. Bij elk bezoekje dat je krijgt of brengt, bij alle gebeurtenissen waar je getuige van bent, is hij of zij bij je. Voor je omgeving kan dit anders zijn. Je kunt mensen om je heen hebben die daar compleet aan voorbij gaan. ‘Als we zijn naam maar niet noemen, dan denkt ze er ook niet aan…’. En dat is moeilijk. Want juist op plekken waar jij niet alleen, maar ook anderen aan hem of haar denken, is hij of zij. Her-inneren. Herinneringen van jezelf én van anderen moeten opgehaald en besproken worden. De band met iemand die er niet meer is, wordt bewaard en in stand gehouden door de herinneringen die jij en anderen hebben én blijven delen.
De vierde rouwtaak heeft alles te maken met bewaren. En met wat je bewaart kun je op verschillende manieren omgaan. Je kunt het bij je dragen en aan de wereld laten zien, je kunt het in de vitrinekast zichtbaar neerleggen of je kunt het in een kist stoppen en de deksel sluiten. Je loopt vast op je vierde rouwtaak als je het laatste doet. Om de eenvoudige reden dat je ook een deel van jezelf wegstopt als je dat doet. Breng je herinneringen ‘opnieuw’ tot leven dan helpen ze jou en anderen. In het maken van keuzes (‘zij deed dat ook zo’), in het geven van richting (‘hij kon niet anders’), in het genieten (‘ik zie haar lach als ze dit ook had meegemaakt’), in de relatie met anderen (‘hij is nog steeds van betekenis op deze manier’).
Je kunt je eigen rouwproces niet afdwingen, maar jezelf wel helpen door te beseffen of je na je eigen verlies met je eigen rouwtaken aan de slag bent. Her-inneren is iemand opnemen in je dagelijks leven, is het vertellen van verhalen en het delen van herinneringen over hem of haar. Stop de herinneringen niet weg. Leg ze minimaal in de vitrinekast, maar liever nog: draag ze met je mee. Zorg dat anderen ze zien. Zodat ze zien dat je verder gaat. Niet zonder hem of haar, maar mét hem of haar. Op een andere manier…
